1-сұрақ: "Патологиялық анатомия"дегеніміз не?

Жауап: анатомия- ағзалар мен олардың бөліктерінің құрылымын жасушалық деңгейден жоғары деңгейде зерттейтін биологиялық және нақты морфологиялық бөлім. Анатомия ғылым ретінде дененің сыртқы құрылымын ғана емес, сонымен бірге оның құрамына кіретін органдардың ішкі формасы мен құрылымын да зерттейді. Өз кезегінде анатомия тіндердің дамуы мен құрылымының заңдылықтарын зерттейтін (грекше hystós-тін гистологиямен) тіндер туралы ғылыммен, сондай-ақ ол адамның тіндері мен мүшелері құрылған жеке жасушалардың даму заңдылықтарын, құрылымын және қызметін зерттейтін (грек.cýtos-жасуша цитологиямен) жасауша туралы ғылыммен тығыз байланысты.

2-сұрақ: Аздап тарихи сәттерге тоқтала кетсек?

Жауап: гистологияның шығу тегі денені құрайтын элементтерді бөліп көрсетуге және сипаттауға тырысқан кезде, ежелгі кезеңде пайда болды, оны Аристотель (б.з. д. IV ғ.) сол кезеңде біртекті және біртекті емес, жұмсақ және ылғалды, құрғақ және тығыз деп бөлді. 1789 жылы К.Биша анатомиялық зерттеудің 21 тін түрлерін бейнелеген. Тарихи мерзімді «микроскопсыз» гистологияны үйреніп аяқтаған. Тіндер туралы ілім тарихының домикроскопиялық кезеңі шамамен 2000 жылға созылды. Екінші, микроскопиялық кезең микроскопты құрастырғаннан кейін басталды. 1838 жылы Т.Шванн тірі заттың негізгі құрылымдық және функционалды бірлігі туралы идеяны ретке келтірген жасушалық теорияны тұжырымдауға әкелгенге шейін, әр түрлі нақты материалдардың жинақталуы шамамен 200 жылға созылған. Үшінші, электронды микроскопиялық, гистологияның даму кезеңі электронды микроскоптың (1934) ойлап табылуымен бір уақытта басталды, бұл жасуша құрылымының бөлшектеріне субжасушалық және молекулалық деңгейлерде енуіне мүмкіндік берді.

3-сұрақ: Тірі кезіндегі гистологиялық зерттеу алғаш рет қашан қолданылды?

Жауап: ісіктерді диагностикалау үшін тірі кезіндегі гистологиялық зерттеуді алдымен Беннет (1845) және Дональдсон (1853) қолданды. Бірте-бірте сол кезде "ғылым иесі" деп анықталған микроскопқа барған сайын жиі жүгіне бастады және мұздатылған тін бөліктерін әзірлей бастады. 1877 жылы Р. Вирховтың кайзер З. Фридрихтың жұтқыншақ ісігін тірі кездегі морфологиялық зерттеуінде үлкен сенсация тудырды, гистологиялық зерттеу нәтижесінде қатерлі ісік диагнозы алынып, папилломаның болуы анықталды.

4-сұрақ: Патологоанатом мамандығы қалай дамыды?

Жауап: уақыт өте келе, неміс ғалымы Рудольф Вирхов негізін қалаған бір жасушалық теорияда ағзадағы патологиялық процестердің сипатын түсіндіру мүмкін болмады, медицинадағы жаңа функционалды бағыт ретінде патологоанатомияның негізін қалаған гормоналды және нейрогуморальды ілімдер пайда болды. Патологоанатом дәрігерінің зерттеу тақырыбы -жасушалық, тіндік, субжасушалық және орган деңгейлеріндегі патологиялық процестер. Маманның кәсіби қызметіне кіретін міндеттерге мыналар жатады: ағзада болып жатқан патологиялық процестердің даму себептері мен жағдайларын анықтау; патогенезді- аурудың пайда болу және даму механизмін, сондай-ақ оның жекелеген көріністерін зерттеу; аурудың морфологиялық көрінісін сипаттауын анықтау; патологиялық процестің мүмкін болатын асқынулары мен нәтижелерін зерттеу; ауру көрінісінің (патоморфоз) өзгеру заңдылықтарын зерттеу; емдік және диагностикалық процедураларды (ятрогенді) жүргізу нәтижесінде пайда болған патологиялық процестерді зерттеу; дененің сыртқы және ішкі құрылымын зерттейтін әдістерді қолдана отырып, ауруларды өлімнен кейінгі және тірі кезіндегі диагностикалау.

5-сұрақ: Патологоанатом күнделікті немен айналысады?

Жауап: дәрігер патологоанатом өзінің тәжірибелік қызметі барысында патологиялық процесстердің өлімнен кейінгі және тірі кезіндегі диагностикалауды жүзеге асырады. Тірі кезіндегі диагностика "биопсия" термині деп аталады, бұл ауру жандардан алынған ағзалар мен тіндердің кесінділерін зерттеу. Биопсия – грек тілінен аударғанда, «bio» – өмір , «opsi» – көру деген мағына білдіреді. Негізінен биопсия тәсілі – диагнозды анықтау немесе толықтыру жағынан ең бір қолайлы тәсіл.Биопсия арқылы алынған затты биоптат деп атайды. Биологиялық материалды зерттеу кезінде патологоанатом онда қатерлі ісік жасушаларының болуын немесе болмауын анықтайды және диагнозды көрсете отырып, тиісті нәтижені емдеуші дәрігерге жібереді. Басқа зерттеулермен бірге патологоанатомның қорытындысы ауруларды диагностикалауда, одан әрі емдеуді жоспарлауда, операциялық араласуларда маңызды рөл атқарады. Қайтыс болған адамдарға патологоанатомиялық ашылым жасайды, ол «аутопсия» деп аталады («өзім қараймын»). Патологоанатомиялық ашылымның мақсаты (немесе оны обдукция деп те атайды) науқастың өліміне әкелетін ауыр өзгерістердің сипатын анықтау болып табылады.

6-сұрақ: Тірі кезіндегі диагностика әдістеріне толығырақ тоқтауға бола ма?

Жауап: тірі кезіндегі морфологиялық диагностиканың қазіргі түрлерін төрт түрге бөлуге болады. Біріншісі - операциялық материалды зерттеу (ағзаның немесе бүкіл ағзаның жойылған тіндері), екінші түрі-тіндердің немесе ағзаның бөлігін минималды көлемде арнайы кесу  ашық биопсия деп аталады. Үшінші түрі-эндоскопиялық, пункциялық, аспирациялық биопсия. Зерттеудің бұл әдісі қазір ең көп таралған әдістердің біріне айналды. Тірі кезіндегі зерттеудің екінші және үшінші түрлері арасындағы аралық жағдай ашық биопсияға да, эндоскопияға да толығымен жатқызуға болмайтын эндометрияның қырындысын зерттеуге жатады. Сонымен, тірі кезіндегі морфологиялық зерттеудің төртінші түрі цитологиялық болып табылады, бұл шырышты қабықты қырып тастау, басып шығару, экскреттер мен өсінділерді микроскопиялық зерттеу арқылы алынған жасуша материалын зерттеуге қатысты.

7-сұрақ: Қатерсіз және қатерлі ісіктерді диагностикалаудағы патологоанатомның рөлі қандай?

Жауап: хирургиялық әрекеттер шеңберінің кеңеюіне және биопсия әдістерін жетілдіруге байланысты ісіктерді диагностикалаудағы морфологиялық зерттеулердің рөлі тұрақты түрде артып келеді. Өспелердің егжей-тегжейлі морфологиялық сипаттамасы ғана клиницистерді толығымен қанағаттандыра алады және емдеу әдісін (хирургиялық, сәулелік, химиотерапиялық және олардың комбинациясы) дұрыс таңдауға мүмкіндік береді, өйткені әр түрлі құрылымдағы ісіктер, жасуша атипиясының шығу тегі мен дәрежесі терапияға әр түрлі әрекет етеді. Жедел жойылған ісіктерді тексеру кезінде қандай (сау немесе зақымдалған) тіндерде операция жасалғанын, ісік қандай фонда дамығанын, ісікке дейінгі процестердің белгілері бар-жоғын және қоршаған тіндердің ісігіне реакция (иммуноморфологиялық аспектілер) қандай екенін анықтау керек. Егер ісік емдік әсерге ұшыраған болса (дәрілік, сәулелік), олардан туындаған өзгерістердің сипатын анықтау маңызды, бұл емдеу әсерін бағалауға мүмкіндік береді. Бұл әсер туралы қорытынды ісік емдеу процесінде ғана емес, оны бастамас бұрын да зерттелген жағдайларда дәлірек болады. Ісікпен бірге алынған тіндерді, әсіресе осы тұста орналасқан лимфа түйіндерін зерттеу өте маңызды. Гистологиялық зерттеу диагностиканың соңғы әдісі болып саналады. Егер нәтиже оң болса (мысалы, қатерлі ісік диагнозы расталған), бұл емдеу схемасын тағайындауға негіз болып табылады. Егер диагноз расталмаса, бірақ дәрігер науқастың онкологиялық патологиясы бар екен деп санауға негізі бар болса, қайталама биопсия жасалады. Гистологиялық растаусыз онкологиялық операциялар жүргізілмейді.